Anakart (Mainboard)

Anakart Nedir ?
Anakart, bilgisayarın tüm iç ve dış donanım birimlerinin üzerindeki bağlantı portlarına bağlandığı, üzerinde elektronik devre elemanlarının bulunduğu bilgisayarın en temel parçasıdır. Aynı zamanda mainboard olarakta ifade edilebilir. Bir bilgisayar için olmazsa olmaz en temel parçadır. Anakart olmadan bilgisayarın diğer hiçbir donanım birimini kullanamazsınız. Çünkü diğer tüm donanımların birbirleri ile bağlantıları anakart sayesinde gerçekleşir.

Anakartın Yapısı ve Çalışması

Anakart üzerinde işlemci soketi, ram slotu, harddisk bağlantı soketleri, veri yolları, BIOS, onboard yani dahili donanım kartları bulunur. Harici donanım kartları anakarta, veri yolları diğer bir adıyla genişleme yuvaları sayesinde bağlanabilirler. Geçmişten günümüze kullanılan veri yolu çeşitlleri sırasıyla ISA, PCI, AGP, PCI-X, PCI Express(PCI-e)’tir.

Chipset(Yonga Seti) Nedir?

     Anakart üzerindeki parçalar arasındaki veri akış trafiğini denetleyen önemli birimler bulunur. Bu birimlere yonga seti diğer bir adıyla chipset denir. Chipsetler bilgisayarın hızına doğrudan etki eden önemli birimlerdir. Anakart üzerinde çok sayıda yonga seti(chipset) bulunur. Ama bunlardan 2 tanesi yönetici yonga seti olma özelliği ile diğerlerinden daha farklı bir öneme sahiptirler. Bunlardan biri Kuzey Köprüsü diğeri Güney Köprüsü’dür.

Kuzey köprüsü işlemci, ram bellek, PCI-e ve AGP arasıdaki veri aktarımından sorumludur. Kuzey köprüsünün anakart üzerindeki yerini tespit etmek için işlemciyi baz almanız yeterlidir. İşlemcinin hemen yan kısmındadır ve üzerinde metal bir soğutucu bulunur.

Güney köprüsü güç yönetimi, PCI veri yolu, USB portu, seskartı, ethernet kartı gibi donanımlar arasındaki veri aktarımından sorumludur.

Anakart Chipset Çeşitleri

     Anakartlar için çok çeşitli yonga setleri(chipset) üretilmektedir. Piyasada bu işi yapan birçok firma bulunmaktadır. Bu chipsetler bu üretimi yapan firmaların isimleriyle adlandırılmaktadırlar. Günümüzde AMD, Intel, SIS, VIA gibi chipset çeşitleri bulunmaktadır. Fakat en yaygın olarak Intel, VIA, SIS ve AMD kullanılır. Anakart fiyatları ve performansları üzerinde doğrudan etkili oldukları için önemli bir yere sahiptirler.

Anakart Üzerinde Bulunan Veri Yolları

     Veri yolları anakart üzerindeki birimlerin birbiriyle bilgi alışverişini sağlayan bağlantı yollarıdır. Aynı zamanda dışarıdan bağlanan donanımlar ile veri alışverişi veri yolu slotları sayesinde gerçekleşmektedir. Bir harici donanım kartının bağlandığı slot, slotun bağlı olduğu veri yolunun adına göre adlandırılmaktadır.

Veri yolu deyince bant genişliği ifadesinin ne olduğunu bilmek gerekir.

Bant genişliği, birim zamanda aktarılabilecek veri miktarı olarak tanımlanır. Bir veriyolundaki bant genişliği ne kadar büyükse belli bir zamanda aktarılabilecek olan veri miktarı da o kadar fazla olur.

ISA Slotu: Çok eski bir veri yoludur. 8 – 16 bit veriyoluna sahiptir. Bant genişliği çok düşük olduğu için artık günümüz anakartlarında kullanılmamaktadır.

PCI Slotu: Bu slotlar anakart üzerinde beyaz renkte bulunurlar. Bu slotlara TV kartı, ethernet kartı, ses kartı, güvenlik kartı gibi harici donanımlar takılabilmektedir. PCI 64 bitlik bir veri yoluna sahiptir ve 1993 yılında üretilmiştir. Fakat uyumluluk problemleri yaşandığından dolayı 32 bit olarak kullanılmaktadır.

AGP Slotu: Bu slota sadece ekran kartları takılabilir. Bu veri yolu 533 MHz hıza çıkabilir. AGP(Hızlandırılmış Grafik Portu) veriyolu sadece ekran kartları için tasarlandığından dolayı ekran kartlarının etkin biçimde kullanılmasını sağlar.

PCI-X Slotu: Bu slot server(sunucu) sistemlerinde kullanılır. PCI-X veriyolu kullanımının temel nedeni PCI slotlarından daha fazla bant genişliği sağlamaktır.

PCI Express (PCI-e) Slotu: Bu veriyolu güç tüketimini ve diğer donanım maliyetlerini azaltmayı sağlayan bir yapıya sahiptir. Sistem belleğinin daha etkin bir biçimde kullanılmasını sağlar. PCI-e veriyoluna ekran kartı ve çeşitli donanım kartları takılabilir.

Anakart Çeşitleri

     Anakart çeşitleri XT, AT, ATX, BTX olmak üzere 4 farklı yapıdadır. Bu farklılık anakart boyutları, soket yapıları, vida yerleri, port sayıları, panel bağlantı uçları gibi birçok yapıda kendini gösterir.

XT Anakartlar: Bu anakart çeşidi ilk kişisel bilgisayarlarda kullanılmıştır. İşlemciler üzerinde sabit olarak bulunmaktaydı. 8086 ve 8088 işlemciler için üretilmişlerdir. İşlemcide bir problem olması durumunda anakartın komple değiştirilmesi en büyük dezavantajıydı.

AT Anakartlar: Bu anakart çeşidi XT’lerden sonra 1982 yılından itibaren kullanılmaya başalmışlardır. ATX anakartlarına benzer formdadırlar. Yapısında veriyolu olarak AGP, ISA, PCI kullanılmaktadır. PS/2 bağlantı yapısı bulunmamaktadır. İşlemci değiştirilmesi mümkün olmaktadır.

ATX Anakartlar: AT’lerden daha sonra üretilmeye başlanılan bir anakart çeşididir. Öncekilere nazaran çok daha fazla giriş ve çıkış bağlantı desteğine sahiptirler. Çeşitli donanım kartları ATX anakart çeşidiyle birlikte tümleşik yapıda kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzün en çok kullanılan anakart çeşididir. Bu anakartların küçük kasalar için üretilmiş olan Micro ATX çeşitleri de bulunmaktadır.

BTX Anakartlar: BTX anakartlarda sistemin güç yönetimi, soğutma sistemi ve çeşitli donanım birimlerinin yerleşiminde büyük değişiklikler ortaya çıkmıştır. Bu anakart çeşidinin üretimin temel amacı işlemci gibi çok ısınan parçaları daha iyi soğutabilmektir. Bunun için işlemci etrafındaki çeşitli bağlantılar ve elektronik elemanlar anakartın daha farklı yerlerine taşınmışlardır.

Anakart Markaları

Günümüzde çok çeşitli ankart markaları bulunmaktadır. Asus, Gigabyte, MSI, Asrock, Biostar, Evga gibi çeşitli anakart markaları piyasada bulunmaktadır. Tabi bu anakart markaları ve özellikleri itibariyle çok farklı fiyatlara sahiptirler.